Influencer quảng cáo thiếu trách nhiệm và tác hại việc này

Tham gia vào các hoạt động quảng cáo đã trở thành một phần của công việc, mang lại nguồn thu không nhỏ cho các nghệ sĩ, người ảnh hưởng hoặc thậm chí là người tạo nội dung. Tuy nhiên, việc chấp nhận quảng cáo một cách “tự nhiên” mà không nghiên cứu kỹ về sản phẩm hoặc dịch vụ có thể vô tình khiến Influencer quảng cáo thiếu trách nhiệm. Hãy tìm hiểu cùng Công Ty Quảng Cáo Marketing Online Limoseo nhé.

1. Tranh cãi vai trò Influencer tại Việt Nam: Thế nào là quảng cáo có trách nhiệm?

Đặc điểm của hình thức tiếp thị này là influencer đưa ra nhận định cá nhân về sản phẩm để truyền tải thông điệp đến khán giả – những người theo dõi được xác định là khách hàng mục tiêu của thương hiệu. Theo báo cáo năm 2019 của 7SAT, đến 90% khách hàng tin tưởng vào lời giới thiệu từ influencer, con số này gấp 3 lần so với tỷ lệ 33% tin tưởng vào quảng cáo từ thương hiệu.

Như là hậu quả của sự tăng trưởng không kiểm soát của thị trường influencer marketing, đã xuất hiện mặt trái của hình thức quảng cáo “niềm tin” này. Trong mối quan hệ giữa các bên liên quan, rõ ràng công chúng là đối tượng phải chịu đựng nhất khi tiếp nhận thông tin, đặc biệt là khi có sự kết hợp giữa influencer và thương hiệu.

2. Các nước quy định thế nào về Influencer quảng cáo thiếu trách nhiệm

Nhằm bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trước thông tin quảng cáo, các quốc gia trên thế giới đã áp đặt các quy định nghiêm ngặt về trách nhiệm của người ảnh hưởng trong các chiến dịch tiếp thị.

Vào tháng 9 năm 2017, Advertising Standards Agency (ASA) đã cùng với Cơ quan Cạnh tranh và Thị trường (The Competition and Markets Authority) và Uỷ ban Thực hành Quảng cáo (The Committee of Advertising Practice) phát hành hướng dẫn cho influencer tại Mỹ. Hướng dẫn này yêu cầu người ảnh hưởng phải ghi rõ nội dung quảng cáo một cách dễ dàng nhận biết mà không cần click vào hoặc tương tác với nội dung đó.

Với mục tiêu tương tự để “phân biệt” nội dung thương mại, Hiệp hội các Nhà quảng cáo quốc gia Úc (AANA) đã thông báo về các quy định hướng dẫn phân biệt nội dung quảng cáo vào tháng 3 năm 2017. Theo đó, nội dung truyền thông với mục đích thương mại phải chứa logo hoặc tên thương hiệu linh hoạt để dễ dàng phân biệt với nội dung thông thường.

Gần hơn tại châu Á, Ấn Độ đã thông qua Đạo luật bảo vệ người tiêu dùng vào ngày 9 tháng 8 năm 2019. Đạo luật này quy định rằng nếu người ảnh hưởng không thông báo rõ ràng rằng đó là nội dung quảng cáo và cố ý đưa ra nhận định không trung thực về chất lượng sản phẩm, họ có thể bị phạt lên đến 10 lakh INR (khoảng 313 triệu đồng) và bị phạt tới 50 lakh INR (khoảng 1,5 tỷ đồng) nếu tái vi phạm.

Ở Việt Nam, hiện chỉ có Luật Thương mại năm 2005 và Luật Quảng cáo năm 2012 quy định một số nội dung liên quan đến tiếp thị và quảng cáo. Tuy nhiên, ông Nguyễn Trường Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam, cho biết rằng Luật Quảng cáo hiện tại đã có hiệu lực từ năm 2013 đã quá lâu và không phù hợp với thực tiễn hiện nay. Ông cũng mong muốn trong thời gian tới, Luật Quảng cáo sẽ được ưu tiên thông qua sớm, vì nó liên quan đến mọi ngành nghề trong xã hội và đến các vấn đề bản quyền và hoạt động khác.

3. Thế nào là quảng cáo có trách nhiệm

Nhiều nhà tiếp thị chắc hẳn đã biết đến cuộc tranh cãi xoay quanh trách nhiệm của những người ảnh hưởng trong việc truyền tải những nội dung quảng cáo không lành mạnh đến người tiêu dùng gần đây.

Tuy nhiên, vấn đề này không phải là mới, và trong một cuộc khủng hoảng tương tự xảy ra vào năm 2017, Luật sư Hà Huy Phong, Giám đốc điều hành của Công ty Luật TNHH Inteco – Đoàn Luật sư Hà Nội, đã chia sẻ với Zingnews.vn: “Từ góc độ pháp lý, người ảnh hưởng không có nghĩa vụ kiểm tra và xác minh tính đáng tin cậy của sản phẩm. Điều này là trách nhiệm của các doanh nghiệp sản xuất và phân phối sản phẩm. Tuy không có trách nhiệm pháp lý, nhưng trách nhiệm xã hội của họ vẫn tồn tại”.

Lý do cho điều này là vì ý nghĩa của việc trở thành người ảnh hưởng là do họ thu hút sự quan tâm và theo dõi của nhiều người, từ đó có thể ảnh hưởng đến tư tưởng và hành vi của công chúng. Anh Huỳnh Lê Khánh, Co-Founder & Managing Director tại Golden Stella, cho biết nhiều người ảnh hưởng thiếu cơ sở dữ liệu để hiểu sâu về thương hiệu, sản phẩm hoặc chiến dịch.

Điều này đơn giản vì môi trường làm việc của người ảnh hưởng và các nhãn hàng là khác nhau, và nhu cầu cũng như động cơ thúc đẩy sự phát triển cũng khác nhau. Người ảnh hưởng không sống trong môi trường kinh doanh của thương hiệu, điều đó có nghĩa là họ không có đủ mạng lưới để kiểm tra, so sánh và xác minh thông tin.

Sự thiếu cơ sở dữ liệu này dẫn đến hai rủi ro phổ biến trong quá trình thực hiện chiến dịch tiếp thị thông qua người ảnh hưởng. Rủi ro đơn giản nhất là rủi ro về việc không thực hiện đúng các điều khoản trong hợp đồng, do thiếu hiểu biết về các thuật ngữ chuyên ngành.

Ví dụ, khi nhãn hàng yêu cầu người ảnh hưởng trở thành đại diện độc quyền cho “ngành hàng”, nhưng người ảnh hưởng không hiểu rõ khái niệm “ngành hàng” và chỉ hiểu rằng đó là một sản phẩm hoặc dòng sản phẩm. Sau đó, họ đồng ý hợp tác với các thương hiệu khác trong cùng ngành, dẫn đến việc vi phạm nguyên tắc của hợp đồng.

Tuy nhiên, điều này chỉ gây ra thiệt hại về mặt tài chính hoặc ít nhất là hình ảnh của người ảnh hưởng trong mắt nhãn hàng. Theo anh Khánh, rủi ro về “nhân hiệu”, tức là thương hiệu cá nhân, mới là nguyên nhân đe dọa uy tín của người ảnh hưởng hoặc sự tồn tại và phát triển của một thương hiệu.

“Như đã thấy trong những ngày gần đây, có nghệ sĩ không nắm bắt đúng bản chất kinh doanh của nhãn hàng hoặc sản phẩm mà họ quảng cáo, dẫn đến việc họ không cẩn thận đăng thông tin không chính xác về kiến thức. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với các ngành hàng liên quan đến dinh dưỡng, thuốc, thực phẩm chức năng hoặc các mô hình kinh doanh mới nổi. Hậu quả là sự mất lòng tin từ người dùng, và trong trường hợp nghiêm trọng, có thể đối mặt với hậu quả pháp lý”.

4. Influencer quảng cáo sai sự thật

Luật sư Hà Huy Phong, Giám đốc điều hành Công ty Luật TNHH Inteco, đã phân tích rằng việc những người ảnh hưởng hoặc người nổi tiếng tham gia vào việc quảng cáo sai sự thật là vi phạm pháp luật. Nguyên nhân chính của việc này là do họ không tìm hiểu kỹ các quy định pháp luật, dẫn đến việc phạm lỗi khi quảng cáo các sản phẩm, hàng hóa hoặc dịch vụ bị cấm.

Theo Điều 8 của Luật Quảng cáo, việc Influencer quảng cáo thiếu trách nhiệm, quảng cáo không đúng hoặc gây nhầm lẫn về khả năng kinh doanh, cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của tổ chức hoặc cá nhân kinh doanh sẽ bị cấm.

Luật sư Phong cho rằng với sự phát triển của công nghệ, đã xuất hiện nhiều hình thức và phương tiện quảng cáo mới, khiến cho người tham gia quảng cáo không thể nắm rõ các quy định pháp luật áp dụng. Ông cũng nhấn mạnh rằng hành vi quảng cáo sai sự thật có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 197 Bộ luật Hình sự năm 2015, với mức phạt có thể lên đến 100.000.000 đồng và cải tạo không giam giữ.

Trong thêm, điều 5 của Điều 51 Nghị định số 158/2013/NĐ-CP đã quy định về việc xử phạt vi phạm như sau:

• a) Các hành vi quảng cáo sai sự thật, không tuân thủ quy cách, chất lượng, công dụng, nhãn hiệu, kiểu dáng, chủng loại, bao bì, xuất xứ, chỉ dẫn địa lý, phương thức phục vụ, thời hạn sử dụng, thời hạn bảo quản, bảo hành của hàng hóa, dịch vụ sẽ bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng, trừ trường hợp được quy định tại Điểm d Khoản 3 Điều 68, Điểm c Khoản 3 Điều 69, Điểm a Khoản 2 Điều 72, Điểm b Khoản 1 Điều 75 và Khoản 1 Điều 78 của Nghị định này.
• b) Quảng cáo lừa dối, tạo sự nhầm lẫn cho công chúng, người tiêu dùng, khách hàng về tổ chức, cá nhân, sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ được quảng cáo, hoặc tạo sự nhầm lẫn về tính năng, tác dụng của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ được quảng cáo sẽ bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng, trừ trường hợp được quy định tại Khoản 4 Điều 68, Điểm a Khoản 3 Điều 69 và Khoản 4 Điều 70 của Nghị định này.

Hơn nữa, việc quảng cáo sai sự thật có thể khiến cho những người influencer phải chịu mức phạt nghiêm trọng hơn. Cụ thể, Điều 197 của Bộ luật Hình sự năm 2015 đã quy định hai mức hình phạt như sau:

Người vi phạm quảng cáo gian dối về hàng hóa, dịch vụ và đã từng bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị kết án về tội này mà chưa được xóa án tích và tiếp tục vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ trong khoảng thời gian tối đa 03 năm.

Người phạm tội cũng có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc cụ thể từ 01 năm đến 05 năm.

Ngoài ra, LS Phong cũng đã lưu ý rằng người tiêu dùng bị ảnh hưởng bởi quảng cáo sai sự thật hoàn toàn có thể khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình. Anh ấy đã chỉ ra rằng Pháp luật Việt Nam cung cấp các biện pháp xử lý hợp lý đối với hành vi quảng cáo sai sự thật, bao gồm khả năng khởi kiện tại Tòa án trong trường hợp bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cho người tiêu dùng do tác động tiêu cực của quảng cáo, xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với cá nhân và tổ chức quảng cáo sai sự thật.

Influencer quảng cáo thiếu trách nhiệm đang là vấn đề gây nhức nhối đối với các thương hiệu, gây tổn hại và thiệt hại lớn. Chia sẻ này của Công Ty Quảng Cáo Marketing Online Limoseo sẽ giúp bạn giải quyết vấn đề này một cách triệt để. Chúc bạn thành công.